โรคเกาต์เป็นภาวะที่เกิดจากการสะสมของกรดยูริกในข้อต่อ ทำให้เกิดอาการปวด บวม และอักเสบอย่างรุนแรง โดยมักเกิดขึ้นอย่างเฉียบพลันโดยไม่มีสัญญาณเตือนล่วงหน้า แม้ว่าการรับประทานอาหารที่มีกรดยูริกสูงจะเป็นปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลต่อการเกิดโรค แต่ยังมีปัจจัยอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น พันธุกรรม โรคประจำตัว และการดำเนินชีวิต

บทความนี้จะอธิบายถึงสาเหตุ อาการ และวิธีการวินิจฉัยโรคเกาต์ รวมถึงแนวทางการรักษาและการป้องกันตามหลักการแพทย์ เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจถึงความสำคัญของการดูแลสุขภาพเพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคเกาต์ และรู้วิธีจัดการเมื่อมีอาการกำเริบ
 

โรคเกาต์ เป็นโรคข้ออักเสบเฉียบพลันที่พบได้บ่อยในทุกเพศทุกวัยเกิดจาก กรดยูริก ในเลือดสูงลักษณะเด่นของโรคคืออาการปวด บวม แดง ร้อนบริเวณข้อต่อ โดยมักเกิดขึ้นที่โคนนิ้วหัวแม่เท้าอย่างรุนแรงจนตื่นกลางดึก ราวกับถูกไฟช๊อต ระดับความรุนแรงของอาการมีตั้งแต่ รุนแรงน้อย ปานกลาง และรุนแรงมาก แต่สามารถควบคุมและป้องกันได้
 

โรคเกาต์เป็นโรคข้ออักเสบ โดยมักเกิดขึ้นในข้อเข่า ข้อเท้า หรือข้อนิ้วมือ อาการบวมและปวดอาจเกิดขึ้นอย่างรุนแรงในช่วงกลางคืน ทำให้การเคลื่อนไหวของข้อลำบากและเจ็บปวดส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันอาการเจ็บปวดมักเกิดขึ้นอย่างรุนแรงที่สุดในช่วง 4-12 ชั่วโมงแรกในช่วงเริ่มต้นของโรค และหากไม่ได้รับการรักษาหรือดูแลอย่างเหมาะสม อาการอักเสบอาจกลายเป็นรุนแรงมากขึ้น ส่งผลให้มีอาการปวดบ่อยขึ้นและระยะเวลาที่ปวดยาวนานขึ้น อาจเป็นเหตุให้เกิดโรคข้ออักเสบเรื้อรังและภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ เช่น โรคไต และนิ่วในทางเดินปัสสาวะ เป็นต้น
 

สาเหตุหลักที่ทำให้เกิดโรคเกาต์ คือการสะสมของกรดยูริกในเลือดซึ่งเกิดจากการสร้างกรดยูริกมากขึ้นหรือการขับกรดยูริกออกจากร่างกายน้อยลง ส่งผลให้เกิดการสะสมของผลึกยูริกในข้อต่อ ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของโรคเกาต์ ปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคเกาต์ ได้แก่ การบริโภคอาหารและเครื่องดื่มที่มีสารเพียวรีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ เครื่องใน และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รวมถึงปัจจัยทางพันธุกรรมและสภาวะสุขภาพร่างกายของแต่ละบุคคล การรักษาและการป้องกันโรคเกาต์ เกี่ยวข้องกับการควบคุมปัจจัยเหล่านี้เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคและส่งเสริมสุขภาพที่ดีให้กับร่างกาย
 

การวินิจฉัยโรคเกาต์นั้น แพทย์จะใช้วิธีต่างๆ ร่วมกัน โดยแพทย์จะพิจารณาเลือกวิธีที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ เช่น อาการของผู้ป่วย ประวัติทางการแพทย์ ผลการตรวจร่างกาย และผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ

โดยทั่วไปแล้ว แพทย์จะวินิจฉัยโรคเกาต์ด้วยวิธีดังต่อไปนี้

• การซักประวัติและตรวจร่างกาย: แพทย์จะซักถามเกี่ยวกับอาการของผู้ป่วย ประวัติการเจ็บป่วย ประวัติครอบครัว และตรวจดูรอยช้ำ บวม แดง ร้อน บริเวณข้อที่ผู้ป่วยมีอาการ

• การตรวจน้ำไขข้อ: แพทย์จะทำการเจาะน้ำในข้อที่มีอาการออกมาตรวจหาผลึกของเกลือกรดยูริก (monosodium urate crystals) ด้วยกล้องจุลทรรศน์ วิธีนี้ถือเป็นวิธีมาตรฐานในการวินิจฉัยโรคเกาต์

• การตรวจเลือด: แพทย์จะเจาะเลือดเพื่อตรวจวัดระดับกรดยูริกในเลือด ระดับกรดยูริกในเลือดที่สูงอาจบ่งบอกถึงความเสี่ยงต่อโรคเกาต์ แต่ไม่ได้แปลว่าผู้ป่วยเป็นโรคเกาต์เสมอไป

• การตรวจภาพรังสี: แพทย์อาจสั่งตรวจเอกซเรย์ข้อที่มีอาการเพื่อหาสาเหตุอื่นๆ ของการอักเสบ เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคข้อเสื่อม

• การตรวจอัลตราซาวด์: แพทย์อาจใช้การตรวจอัลตราซาวด์เพื่อดูว่ามีผลึกเกลือยูเรตสะสมอยู่ในข้อต่อหรือไม่

การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบ DECT (Dual energy CT scan): แพทย์อาจใช้การตรวจ DECT ซึ่งเป็นการเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบพิเศษที่สามารถแยกแยะผลึกเกลือยูเรตออกจากเนื้อเยื่ออื่นๆ ได้ วิธีนี้มีประโยชน์ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการปวดข้อเรื้อรัง หรือสงสัยว่ามีก้อนผลึกเกลือยูเรตสะสมอยู่ในข้อต่อ
 

การควบคุมอาหาร โดยงดอาหารที่มีกรดยูริกสูงที่เป็นสาเหตุ และรับประทานอาหารอย่างถูกต้อง เป็นส่วนสำคัญในการรักษาโรคเกาต์ ช่วยให้อาการบรรเทาลง และช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

1. เครื่องในสัตว์ทุกชนิด เนื่องจากมีปริมาณไขมันสูงและอาจกระตุ้นการสร้างกรดยูริก

2. เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ทุกประเภท เช่น เบียร์ ซึ่งอาจทำให้ร่างกายขับยูริคลดลง

3. ถั่วเมล็ดแห้ง เพราะมีพิวรีนสูงที่อาจกระตุ้นการสร้างกรดยูริก

4. อาหารที่มีการหมักและมีการใช้ยีสต์ เช่น เต้าเจี้ยว เนื่องจากยีสต์อาจเป็นตัวกระตุ้นการสร้างกรดยูริก

5. เมล็ดพืชทุกชนิดที่งอกได้ เนื่องจากมียูริกสูง

6. ส่วนบนของผัก เช่น ยอดคะน้า ยอดผักหวาน ยอดผักบุ้งจีนหน่อไม้ หน่อไม้ฝรั่ง ดอกกะหล่ำ สะตอ กระถิน และชะอม

การปฏิบัติตามแนวทางการควบคุมอาหารดังกล่าวช่วยให้ผู้ป่วยโรคเกาต์ลดการเกิดอาการอักเสบและรักษาสุขภาพได้อย่างเหมาะสม
 

การรักษาโรคเกาต์ มุ่งเน้นไปที่ 2 เป้าหมายหลัก ๆ ดังนี้

1. ลดระดับกรดยูริกในเลือด

• ยาละลายกรดยูริก: ยากลุ่มนี้จะช่วยละลายผลึกกรดยูริกในข้อต่อและขับออกทางปัสสาวะ

• ยาขับกรดยูริก: ยากลุ่มนี้จะช่วยขับกรดยูริกออกทางปัสสาวะ

• ยาปรับยูริก: ยากลุ่มนี้จะช่วยลดการสร้างกรดยูริกในร่างกาย

2. บรรเทาอาการปวดและการอักเสบ

• ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs): ยาในกลุ่มนี้ เช่น ไอบูโพรเฟน นาพรอกเซน ช่วยลดอาการปวดและการอักเสบได้ดี

• ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์: ยาในกลุ่มนี้ เช่น พรีดนิโซน มักใช้ในระยะสั้นเพื่อลดอาการปวดและการอักเสบที่รุนแรง

• ยาฉีดคอร์ติโคสเตียรอยด์: แพทย์อาจฉีดยาคอร์ติโคสเตียรอยด์เข้าที่ข้อที่อักเสบเพื่อลดอาการปวดและการอักเสบได้อย่างรวดเร็ว

การรักษาโรคเกาต์ ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคแพทย์จะพิจารณาเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละรายผู้ป่วยโรคเกาต์ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด และควบคุมระดับกรดยูริกในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติเพื่อป้องกันการเกิดอาการปวดข้อและภาวะแทรกซ้อนต่างๆ
 

การป้องกันโรคเกาต์ทำได้ดังนี้

1. ปรับพฤติกรรมการทาน

• หลีกเลี่ยงอาหารที่มีพิวรีนสูง: เช่น เนื้อสัตว์เครื่องใน สัตว์ปีกบางชนิด ปลาบางชนิด ถั่วบางชนิด อาหารทะเลบางชนิด แอลกอฮอล์ โดยเฉพาะเบียร์

• ทานอาหารที่มีใยอาหารสูง: ผัก ผลไม้ ธัญพืช

• ดื่มน้ำเปล่า อย่างน้อยวันละ 2 ลิตร

• ลดน้ำหนักหากน้ำหนักตัวเกิน

• จำกัดการทานอาหารที่มีฟรุกโตสสูง: น้ำหวาน น้ำอัดลม

2. ควบคุมระดับกรดยูริกในเลือด

• ทานยาตามแพทย์สั่ง: ยาละลายกรดยูริก ยาขับกรดยูริก ยาปรับยูริก

• งดสูบบุหรี่: การสูบบุหรี่ส่งผลเสียต่อการรักษาโรคเกาต์

• ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณน้อย: การดื่มแอลกอฮอล์กระตุ้นการสร้างกรดยูริก

3. ดูแลสุขภาพโดยรวม

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: อย่างน้อย 30 นาที 3-5 วันต่อสัปดาห์

• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ: อย่างน้อย 7-8 ชั่วโมงต่อวัน

• จัดการความเครียด เพราะความเครียดสามารถกระตุ้นการเกิดโรคเกาต์ได้

การป้องกันโรคเกาต์ เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคผู้ที่มีความเสี่ยงต่อโรคเกาต์ เช่น หากครอบครัวมีประวัติเป็นโรคเกาต์ ควรหมั่นตรวจสุขภาพและปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำในการป้องกันโรค

ถ้าผู้ป่วยโรคเกาต์ไม่ได้รับการดูแลรักษาที่ถูกต้อง อาจเสี่ยงต่อการเกิดโรคแทรกซ้อนอย่างมาก โรคที่สำคัญที่อาจเกิดขึ้นได้ มีดังนี้:

1. โรคไต: การสะสมของกรดยูริกในร่างกายอาจทำให้เกิดภาวะไตวายเรื้อรังหรือโรคไตในระยะต่าง ๆ ซึ่งอาจต้องใช้การตรวจสอบและรักษาอย่างใกล้ชิด

2. นิ่วในทางเดินปัสสาวะ: กรดยูริกสามารถสะสมในทางเดินปัสสาวะ ซึ่งอาจทำให้เกิดการเก็บตัวเป็นก้อนหรือนิ่วในทางเดินปัสสาวะได้

3. ภาวะไตวายเฉียบพลัน: อาจเกิดจากการขับกรดยูริกออกจากไตอย่างรวดเร็ว มักพบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด

4. ภาวะไตวายเรื้อรัง: การสะสมของกรดยูริกในเนื้อไตอาจทำให้เกิดภาวะไตวายเรื้อรัง ซึ่งเป็นภาวะที่รุนแรงและต้องการการรักษาพิเศษ

นอกจากนี้ยังมีโรคร่วมอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ในผู้ป่วยโรคเกาต์ เช่น ภาวะอ้วนลงพุง ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง หรือโรคเบาหวาน ซึ่งเป็นปัจจัยร่วมที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคไตได้ด้วย

โรคเกาต์เป็นภาวะที่สามารถควบคุมได้ด้วยการรักษาและป้องกันที่เหมาะสม การปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัดเป็นสิ่งสำคัญ ทั้งในด้านการควบคุมอาหาร การออกกำลังกาย และการใช้ยาตามที่กำหนด การดูแลสุขภาพอย่างต่อเนื่องไม่เพียงช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดอาการกำเริบ แต่ยังช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตโดยรวม ผู้ป่วยควรติดตามอาการและพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ

การให้ความสำคัญกับการป้องกันและการรักษาตั้งแต่ระยะเริ่มต้นจะช่วยลดโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนในระยะยาว ส่งผลให้สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างปกติและมีสุขภาพที่ดีอย่างยั่งยืน

เตรียมพร้อมรับมือกับเหตุการณ์ไม่คาดฝัน มาทำให้แผนการใช้ชีวิตไม่เป็นไปตามที่ตั้งใจ เพราะค่ารักษาพยาบาลที่ไม่คาดคิดอาจสร้างปัญหาให้กับเงินออมและแผนการใช้ชีวิตได้ ให้ประกันสุขภาพจาก ชับบ์ ไลฟ์ ช่วยดูแลด้วยแบบประกันสุขภาพคุ้มครองค่ารักษาพยาบาลและผ่าตัด ประกันชดเชยรายได้ และประกันโรคร้ายแรงมอบความคุ้มครองสุขภาพที่ครอบคลุม เพื่อปกป้องผลกระทบจากค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น เมื่อเจ็บป่วย และต้องรักษาตัว

ที่มา

• โรงพยาบาลวิภาวดี - โรคเก๊าต์ สาเหตุ อาการ การรักษา อาหารอะไรไม่ควรกิน
• MedPark Hospital - โรคเกาต์ (Gout) อาการ สาเหตุ และวิธีรักษา
• สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) - เรื่องของเกาต์